Как сделать щ1акхъуэ зытеуп1эщ1ык1
Добавил пользователь Morpheus Обновлено: 04.10.2024
Презентация на тему: " Щоджэнц 1 ык 1 у Алий (1900-1941) Лэжьыгъэр игъэхьэзыращ: Мудрэн Масират 21- нэ еджап 1 э, Налшык къалэ." — Транскрипт:
1 Щоджэнц1ык1у Алий ( ) Лэжьыгъэр игъэхьэзыращ: Мудрэн Масират 21- нэ еджап1э, Налшык къалэ.
2 Лъэпкъ литературэм и лъабжьэр зыгъэт1ылъа Адыгэ литературэм и жанр нэхъыщхьэхэр зэзыгъэпэща,литературнэ бзэмрэ усэ гъэпсык1эмрэ я зэф1эувэныр зэпха Щоджэнц1ык1у Алий Асхьэд и къуэр 1900 гъэм Старэ Крепость,жьымк1э Кушмэзыкъуей, къуажэм къыщалъхуащ.
3 Адэшхуэм и гъэф1эн 1905 гъэм и адэшхуэ Пщыкъан телъхьэ зыхуэхъуа Алий Бахъсэн къыщызэрагъэпэща еджап1эм щ1от1ысхьэ,ехъул1эныгъэф1хэр и1эу къеух.
7 Къыдолъытэ дэ, нобэрей щ1эблэми, дэ къытк1элъык1уэнухэми, мы дунейр щытыху,зы адыгэ дунейм тетыху, тщымыгъупщэу тщ1эн хуейуэ адыгэ усак1уэшхуэ Щоджэнц1ык1у Алий Хэку зауэшхуэ лъэхъэнэм и къек1уэк1ык1ар.
8 Хэку зауэшхуэм и маф1э лыгъейр къыдэзыдза нэмыцэ зэрапхъуэк1уэхэм зыл1 и быну пэщ1эуващ ди ц1ыхухэр. Абыхэм япэ сэтырхэм итт адыгэ лъэпкъым и набдзэ,тхак1уэшхуэ Щоджэнц1ык1у Алий 1эсхьэд и къуэр. Зауэ… Псалъэ к1эщ1щ ар, зэзуи дыджщ…
12 Бобруйск къалэм дэта нэмыцэ1уэм Щоджэнц1ыку Алий сентябрым и 3-м йожьэ здэк1уэну къапэщыт щ1ып1эм нэмыблэгъэпау, 1эщэ-фащи кърамытау ар нэмыцэ хьэк1экхъуэк1эхэм гъэр ящ1 ик1и 1941 гъэм и к1эм Бобруйск къалэм дэта нэмыцэ1уэм къэбэрдей усак1уэ гъуэзэджэр игъуэ нэмысу йок1уадэ.
14 Ар Бобруйск лагерым зэрисар зы мазэ иримыкъущ. Алий дунеягъэкIэ илъэгъужакъым псэкIэ, акъылкIэ илъэс блыщ1 ипэкIэ къилъэгъуар. Ауэ усакIуэшхуэр, лIыхъужьыр, ноби дигъэIущу, и тхыгъэ налкъутхэм ди лъэпкъ литературэр лъагэу иIэту, адыгэ лъэпкъым и лIыгъэ макъамэр лъэщу иIэту къытхэтщ. Адыгэ усыгъэм и дыгъэ
15 Щ1ымахуэ уэсу ди напэр хужьу, Гъэмахуэм и хуабэр ди гум иримыхыу, Бжьыхьэм и бэвыр ди унагъуэ имык1ыу Гъатхэм и уафэ къащхъуэм, щ1ылъэ щхъуант1эм дыщыщ1эращ1эу Диф1 дгъэлъап1эу псэун лъэпкъ Тхьэм дищ1.
Сертификат и скидка на обучение каждому участнику
Зи щхьэгъусэр зэпцIыжа, къызыщхьэщымыжа, лажьэ зимыIэу лей къызытехьа Тыргъэтауэ илъэс зыбжанэ- кIэ хытIыгум щаIыгъауэ, гъэпцIагъэкIэ абы къикIыжри, и дыщым игъэзэжащ. И адэр дунейм ехыжауэ ирихьэлIэжри, тетыгъуэр къызылъыса пащтыхьым дэкIуэжащ. Абы илъэс зыбжанэкIэ мэуэтыдзэ зэригъэпэщщ, Синдейм теуэри, илI къепцIыжам и дзэр зэтрикъутащ. Абдежи къыщымыувыIэу, и гъащIэр зэхэзыгъэзэры- хьа Щэтир и къэралыгъуэм ебгъэрыкIуэу щIидзащ. Къэралыгъуэр зэуэ хузэтекъутэнутэкъыми, щIэх-щIэхыурэ теуэу арат. Апхуэдэурэ, боспорыдзэр мащIэ щыхъум, Тыргъэтауэ зэрытекIуэнур къащыгурыIуэм, Щэтир и къуэр анэмэту къаритащ икIи мамырыгъэ зэращIылIэну къэлъэIуащ. Нэрыбгейр абы арэзы техъуат, ауэ Щэтир абы аргуэру къебзэджэкIащ, Тыргъэтауэ деж лъэIуакIуэ кIуа хуэдэу, лIыукIитI щэхуу иутIыпщри. ЛIыукIхэм пщэрылъ къыхуащIа Iуэхур ягъэзащIэу, Тыргъэтауэ теуат, зым и джатэр кърихри цIыхубзым хиIу- нуи хэтат, ауэ нэрыбгейм бгырыпх бгъуэшхуэ щIэпхауэ къыщIэкIри, абы ихъумат. БзаджащIэхэр яубыдри, къэзыгъэкIуари къыщIэкIуам и пэжыпIэри кърагъэIуэтат.
Абы иужькIэ Тыргъэтауэ Боспорым теуэри, Щэтир гуауэмрэ бампIэмрэ ихьыжыху езэуащ. Щэтир дунейм ехыжу и къуэ Горгипп пащтыхьыгъуэр къыщылъысым, дуней фIыгъуэр саугъэту Тыргъэтауэ къыхуишэри, мамырыгъэм щIэлъэIуну къыхуэкIуауэ щытащ икIи абдежращ зауэм щыщигъэтар.
Гущ1асэ 1ут1ыжым дегъэлъагъу пщащэ нэсу, хабзэ зыхэлъ, зи нэмыс зы1ыгъыж бзылъхугъэу. Псом хуэмыдэу Джатэгъазэ ф1ыуэ илъагъу пщащэщ. Джатэгъазэ Джэгъэтей 1эщ1эк1уэда иужь, ар куэду игум щ1ыхьащ.
Адисэ долъагъу ц1хубз гъэф1ауэ, сыт мыхъуми ар Шэтир ипхъущ, сыт имыщ1эми зыхуейр зы1эригъэхьэну и нэгу щ1элъщ. Джэгъэтей нэхъыбэу щ1ыдэк1уар ар зы1эригъэхьэн папщ1эщ.
Пьесэм ц1ыхубз хьэл-щэнищ щытлъэгъуащ, а хьэл-щэнхэм къапэк1уэнк1э хъунури нэрлъагъущ.
ЦIыху дэтхэнэми ди блэкIам хилъагъуэу щытын хуейщ и гур ин зыщIын, нэхъри зиIэтыным щхьэкIэ щапхъи дапхъи хуэхъун гуэрхэр… Литературэм куэд елъытащ мис а щапхъэ щыпкъэхэмрэ а дапхъэ быдэхэмрэ наIуэ къэщIынымкIэ, лъэпкъымрэ хэкумрэ лъагъуныгъэ узыншэ xyaIэy щIэблэр къэгъэхъунымкIэ… 1ут1ыжым мы пьесэм деж щыдигъэлъэгъуащ мис апхуэдэ щапхъэ ц1ыхубз образхэм къабгъэдэк1ыу, лъэпкъым дэтхэнэ зыми дызыхущ1экъун хьэл-щэн куэд къыщыгъэлъэгъуа хъуащ Тыргътауэ и образымк1э.
Дэтхэнэ зы лъэпкъми и псэр - бзэрщ. Бзэр зэрызэпсалъэ, зэрызэгуры1уэ, дунеир къозыгъащ1э 1эмэпсымэщ. Бзэмк1эщ узыщыщ лъэпкъри, абы и хабзэ дахэри, уи щ1ыналъэ хъуэпсэгъуэри зэрызэхэпщ1эр.
Дэтхэнэ зы лъэпкъми и псэр - бзэрщ. Бзэр зэрызэпсалъэ, зэрызэгуры1уэ, дунеир къозыгъащ1э 1эмэпсымэщ. Бзэмк1эщ узыщыщ лъэпкъри, абы и хабзэ дахэри, уи щ1ыналъэ хъуэпсэгъуэри зэрызэхэпщ1эр. Ц1ыхубэм ф1ыгъуэу зэригъэпэщахэм я нэхъ лъап1эщ л1эщ1ыгъуэк1эрэ къыдэгъуэгурык1уэ и анэдэлъхубзэр. Бзэм епхащ ц1ыхубэм ехъул1эныгъэу зы1эрагъэхьахэр, абы адэк1э и дунейм зэрызиужьынури аращ зэлъытар. Бзэр имы1эмэ, абы гъащ1и и1энукъым. Бзэр имы1эмэ, лъэпкъым и лъэпкъыгъэр ф1ок1уэд, ар адрейхэм яхошыпсыхьыж.
Щ1ып1э куэдым щикъухьащ ди адыгэхэр. Сыту гуапэт а къомыр зыуэ зэгъусэу культурэми, бзэми, зэрагъэузэщ1у щытыну. Дэнэ ущымы1эми, уадыгэщ.
Къапщтэмэ, псоми а зы бзэр т1урылъщ, дэтхэнэм къыжьэдэк1ри ди адыгэбзэ шэрыуэщ, блэ шэрэзыр къыхэмыхьэну дэтхэнэми дгъэдахэрщ. Ауэ а ди бзэм и гъуджэр ик1и я фащэр ди япэ ита ц1ыхухэмрэ абыхэм жа1а псалъэхэмрэщ.
Ижь-ижьыж лъандэрэ дыщэ к1анэм хуэдэу яхъумэурэ, ягъэщ1эращ1эурэ, нэхъ къулей ящ1ыурэ ди адэжьхэм зэрахьа бзэ уардэр дгъэк1уэд хъунукъым. Дэ абыхэм я дежи, ди яужьк1э псэунухэм я дежи жэуап щыдохь. Дэращ адыгэбзэм къэк1уэн и1энуми имы1энуми зэлъытар, дэращ адыгэбзэ 1уэхур зи 1эмыщ1э илъыр. Апхуэду щыщытк1э, адыгэм иджыпсту ди къалэн нэхъыщхьэр дыкъэушыжу бзэ 1уэхур гъуэгу пэжым тетшэжын хуейуэращ.
- Сэ сыадыгэщ! – жызы1э дэтхэнэми ищ1эну и къалэнщ адыгэбзэр, сыт щхьэк1э жып1эмэ ар абы и лъым хэтщ, и анэдэлъхубзэщи, къыдалъхуащи.
Бзэр щымы1эм, щы1экъым лъэпкъри. Бзэ нэхъыбэ пщ1эху, уи акъылым зеужь, гъащ1эм ухэплъэ уохъу. Нэгъуэщ1ыбзэ пщ1эмэ адыгэбзэр зыщыбгъэгъупщэн хуейуэ аракъым. Сыхуейт Тхьэгъэзит Зубер и усэк1э сыухыну:
Сценарий предназначен для детей старшей группы ДОУ. цель: Пиобщить детей к культуре адыгского народа спомощью регионального компонента.
| Вложение | Размер |
|---|---|
| zal_daheu_geshch1ereshch1am_kyshch1ohe_gesak1uer.docx | 24.13 КБ |
Предварительный просмотр:
Зал дахэу гъэщ1эрэщ1ам къыщ1охьэ гъэсак1уэр.
Адыгэ мэкъамэк1э къохьэр джэгуак1уэр.
Джэгуак1уэм къырешэхэр сабийхэр.
Гъ- Хьэщ1э лъап1эу, Илъэсыщ1эр
Къеблэгъауэ тетщ бжэщхьэ1ум
сыхьэт къеуэм гъуэгуанэщ1эр
Триухэу ар щ1одэ1ур.
Гъ : Арати къэсащ ц1ык1ухэ, куэд щ1ауэ фызыпэплъэ Илъэсыщ1эр. Фимызыакъуэу абы пэплъащ, нэгъуэщ1 лъэпкъхэм къахэк1а сабийхэри.Мис дэ ди Къэрэшей-Шэрджэсым щопсэу урысхэр, къэрэшейхэр, адыгэхэр, абазэхэр, нэгъуейхэр. Мис а лъэпкъ псори мэпсэу зэкъуэшхэм хуэдэхэу, пщ1э зэхуащ1у. Дэ ди гупым нэхъыбэу къак1уэхэр адыгэхэращ, ик1и къытхэтхэщ абази. урысыбзэращи тф1эфу дыролажьэ. Илъэсыщ1эм ц1ык1ухэм къывжа1эну хъуэхъу псори, сыт хуэдэбзэк1э жамы1эми , псори къывэхъул1эну сынывохъуэхъу.
Ш.Азалия: Илъэсыщ1э махуэ! Псоми тхуэмэхуэн,
Къытхуеблагъэ дахэ, хьэщ1и утхуэхъунщ.
Ди гукъеуэ гущ1эм, мащ1эу къытхуедэ1у.
Тхьэм къыдет мы гъащ1эр, хэти дынолъэ1у:
Узыншагъэ быдэр, псоми къытхуэгуэш.
Лъэпкъыу щы1э псори, дызэхуэщ1 зэкъуэш.
мамырыгъэ удзыр, щ1ылъэм щырегъагъэ
Гъэ къэсыху лэжьыгъэр, дэни щыребагъуэ!
--Мыдэ, мыдэ, мыхэм феплъыт зэ! Сыт мыбдежым къэхъуар? Сэрыншэу зы джэгуи ек1уэк1 хабзэкъым. Сыт сыфщыгъупщэжа?
Гъ : Хьэуэ, утщыгъупщакъым, уэ т1эк1у ипэ укъищащи арат. Дэ дыхуеят япэ щ1ык1э щ1ы1э дадэр къедгъэблэгъэну!
Аж-фэ: Къысхуэвгъэгъу ,ипэ сищами,ауэ, Щы1э Дадэ къэсыху сэ сыщытыфынукъыми, дывгъэджэгу, уэрэд жыдывгъы1э, джэгур зэхэдывгъэублэ! Псалъэм папщ1э къызжеф1эт, щ1ымахуэм и нэщэнэ нэхъыф1хэр.
Д.Урчуков : Бжьыхьэр бзэхыжри, щ1ымахуэр къэсащ
Уэсыр хужьыбзэу ныжэбэ къесащ
, Щ1ы1эр 1эбжьанэхэм дохьэр дигъагъыу
Щ1ы1эми дахэщ ди хъуреягъыр.
Эсмира: Уэс 1эрамэ зэ1епщ1ык1ри,
Жьым ар уэгум щеудэж,
Цы1эрылъхьэу уэсыр къырехьэк1ри
Уп1щ1э хужьу егъэпц1эж.
Щ1эфиижу жьыр етащи
Гъуэгур гъуджэу уджыджащи,
Утехьамэ. лъэм уимыхь.
Тимур : Бетэмал! Си1ам лъэрыжэ,
Сэ уэс тепхъэр пэк1э стхъуами,
Цы1эрылъхьъу уэсыр къохри,
Щ1ылъэр ещ1ыр уп1щ1э лъэгу.
ягъэ к1ынкъым, игу къыдожри
Ц1ык1ухэм ягъэзащ1э уэрэд "Щ1ымахуэ"
Жанна: Илъэсыщ1эр къытхуоблагъэ
Угъурлыуэ тхьэм къытхуихь,
Ди уэс дадэм дэ дыпоплъэр,
Жьыщ1эмыту уэсыр къос,
Сыщ1эк1ати, лъапщхьэм къос
Илъэсыщ1эу нэху дыкъок1ыр.
Ёлкэ ц1ык1у абы къитшынщ,
Дахэ дыдэу тхуапэжынщ
Псоми хъунущ ар я гуапэ,
Дади, нани, мами, папи.
Амина : Сэ си 1уэхущ а илъэсыщ1эм
Мамэ жи1эухъуар сымыщ1эм
Жэщк1э си п1эри сщ1ыжынщ,
Ар пщэдджыжьк1и 1усхыжынщ.
Ажыгъ: Сэ къысгуры1уащ, щ1ымахуэм уэс хужьыр къос, илъэсыщ1эр догъэлъап1э, ёлкэ ц1ык1ур догъэщ1эращ1э,
Ат1э иджы севгъэплъыит зы къафэ дахэ!
Ажыгъафэ : Пэжу, дэнэ щы1э дадэр?макъ гуэрэ къо1у, къэса сф1ощ1.
Мэкъамэр дэфшейт , 1эгум ину феуэт! Ауэ, мыр сыт телъыджэ, мыр сыт сурэтыджэ мы къэк1уар?
Иныжь: Фу-Фу! Ц1ыхумэ! Фэ ц1ык1ужьейхэр, сыт фыщ1эдаущыр? Щхьэ мы хъуэт щ1ы1эшхуэм сывмыгъэжейрэ? Зы л1ыжь ерагъыурэ сгъэсэбырати, фэ фыкъежьащ.
ажэгъафэ: Ц1ык1ухэ, мы иныжьым фи Щ1ы1э Дадэр иубыдащи, игухэр щабэ къэфщ1ыт.къызэщ1эвггъаплъи, хьэлэл хъунщи къывитыжынщ. Сэ си пщэ илъыр сгъэзэщ1ащи, адэк1э си гъуэгу хэзгъэщ1ынщ.
Гъ: Уэ иныжь, дэ ди сабийхэм яц1ыху узэрылъэщыр, узэрыбзаджэр, уи зэф1эк1хэр здынэсыр. Ди сабийхэри жанхэщ, 1ущхэщ, псынщ1эхэщ.
Иныжь : Ат1э, девгъэплъыт, сэ сыдыхьэшхмэ, къуажэ гъунэгъум сызэхах. Дызэпевгъауэ, хэт нэхъ ину дыхьэщх. дызэпевгъэкъу.(адыгэ джэгук1э)."Зэпекъу"
Иныж; Ирикъунщ къызэрызжыхьар, севгъэзэшащ фэ угъурсызхэм. Сэ чэщанэу сыщытынщ, фэ фыкъауэ.(Сабийхэр мауэ).
Ин : уэ уэ уэу мыгъуэ, саук1! фызотыж фи щ1ы1э дадэри, фынак1уэ.( сабиихэм я 1эр еубыдри, иныжьыр иок1ыж).
Ц1ык1ухэм ягъэзащ1э уэрэд "Илъэсыщ1э псей"
Залым къыщ1охьэ Щ1ы1э Дадэр.
Щ1.Д: Фи махуэ, ф1ыуэ!
Ди сабий дыщэхэ!
Ди нэхъыжьыф1хэ, ди хьэщ1э лъап1эхэ!
Сынывохъуэхъу, Илъэсыщ1э къихьамк1э!
Илъэсыщ1э, насып защ1э,
Илъэсыщ1э мамырыгъэ, илъэсыщ1э угъурлы, тхьэм тхуищ1.
Сэ илъэс к1уам сыщы1ащ фи сабий садым, пэжыуи нэхъ ин фыхъуащ. Согугъэ фи ехъул1эныгъэхэри хэвгъэхъуауэ. Пэж, ц1ык1ухэ?
Ясмина: Дэ къытхуешэ ёлкэ щхъуант1э
Хьэпшып ц1ык1ухэр зыф1эблар,
Хуезэшауэ ди пэш жьант1эр,
Илъэс псок1э зыпэплъар.
Зи к1эдахъум уэсыр из,
Гъэмрэ, щ1ымрэ зэпызыщэ
Уи 1энэгум гуапэу дисщ.
Арсен: бжьыхьэпэр етри илъэсыжьым,
и шым уанэ тырелъхьэжыр,
Ироплъэжри и лъэужьыи
" Уи гъуэгу махуэу Илъэсыщ1э,
Уэ ди нат1эу мамырыгъэр!
Къыпыгъахъуэ ф1ыгъуэ гъащ1эм,
Черкесова М: Къак1уэ, къак1уэ Илъэсыщ1э
Ёлкэ ц1ык1ури дыхуэпащ,
Къак1уэ, къак1уэ Илъэсыщ1э,
ф1ык1э, хъерк1э къытхуепсых,
Къабзэу, куэду, къэхь уэсыщ1э,
Ф1ыгъуэу къэпхьыр, дэ дбломых.
Орзал. Мад: Жа1эр къосыр Илъэсыщ1э
Ар зищ1ысыр, къысхуэмыщ1э
Къэсмэ дэнэ щы1э?
Къак1уэр пэжмэ -хэт?
Къэслъагъуну сэ сыхэтщ.
Къыримык1уэу ди уэрамым,
Ар ди пщ1ант1эми дэмыт,
Къыщ1ихьащ ёлкэшхуэр мамэ,
Ар ди елкэм едгъэплъынт.
Щ1.Д. Усэхэм фоджэф, уэрэд жыво1эф,фыкъофэфхэ, ауэ къуажыхь къэфщ1эфрэ фэ?
!эдэ уадэншэу, псым лъамыж тезылъхьэ--------------(щ1ы1э)
щ1ым и шхы1энщ----------(уэс)
Ц1ык1ухэм ягъэзащ1э" Адыгэ къафэ"
Щ 1.Д. Гъуэзэджэщ! Мис иджы ин фызэрыхъуар си ф1эщ хъуащ.
Гъ: Ди республикэ ц1ык1ум щопсэухэр адыгэхэри. урысхэри, абазэхэри, нэгъуейхэри.Ахэм я бзэк1э къыджа1энщ усэ ди сабийхэм.
Инесса: Красивые снежинки спускаются с небес,
И лес, как на картинке. исполненный чудес
По лесу новогоднему, за ворот пряча нос
Везет подарки сладкие мне Дедушка Мороз!
Новый Год! Новый Год!
Новых песен хоровод!
новый ветер мчиться вдаль,
Новый в доме календарь!
Рамиль: ( на абазинском)
Амир: Дыхыхьащ аргуэру,
Тхыдэм зы илъэск1э
Гъащ1э напэ к1уэц1ым,
Зы илъэс иттхащ.
Ролана: Ар къытхуок1уэ дэ мамыру,
Нурыр и нэхэм къыщ1ех
и дахагъыр пхужымы1э
Сабийхэм ягъэзащ1э уэрэд "Уэс Дадэ".
Рамиль: Дыппэплъакъэ, тф1эбэ мащ1эу,сытуи куэдрэ укъэта,!
Ёлкэ ц1ык1у уэттынщ гуф1апщ1эу, ди гуф1эгъуэр зы1этам.
Къытхуэпхьащи, лъапэ махуэ, батырыбжьэр къащтэ- т1ых!
Утхуэхъуну - дыпхуохъуахъуэ, илъэсыщ1э, насыпзащ1э!
Илъэсыщ1э гъащ1э к1ыхь!
Уэрэд : " Доджэ дэ уэс дадэ"
Сценка : "Адакъэмрэ бажэмрэ"
Щ1.Д : Дывгъаплъэт, ц1ык1ухэ, сыту п1эрэ а хьэ къарэжьым ду лъабжьэм деж щихъумэр?
Ц1ык1ухэмрэ, щ1ы1э дадэмрэ мак1уэхэри саугъэтыр къахьыж.
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Сценарий новогоднего утренника для старшей группы "Новогодние приключения"
Сценарий новогоднего утренника для старшей группы "Новогодние приключения".
Сценарий новогоднего утренника для старшей группы "Дед Мороз приглашает на новогоднее шоу!"
Утренник понравился не только детям, но и родителям.
Сценарий новогоднего утренника в старшей группе "Новогодний теремок"
Сценарий разработан для особенных детей (с нарушениями речи и задержкой психического развития).
Дети забегают в зал друг за другом, встают полукругом. Ребенок. Как красиво в нашем зале,Мы друзей своих созвали,Веселится наш народ. Мы встречаем Новый год.Ребенок.Всех на свете.
Сценарий новогоднего утренника в старшей группе "Новогодняя сказка".
Сценарий новогоднего утренника в старшей группе на башкирском языке.
Разработка новогоднего утренника на башкирском языке.В сценарии стихи, песни на башкирском и русском языках для новогоднего утренника для детей старшей и подготовительной группы.
Читайте также: