Как сделать читек

Обновлено: 08.07.2024

Цель: Продолжать знакомить детей с татарскими национальными костюмами и узорами, национальным орнаментом .

Образовательные: Учить детей на силуэтах, составлять узор из элементов татарского орнамента : листочки, тюльпан, колокольчик.

Развивающие: Развивать интерес к культуре народов своего края. Развивать связную речь, активизировать познавательную и речевую деятельность.

Воспитательные: Воспитывать у детей чувство патриотизма, интерес к татарскому народному орнаментальному искусству, к обычаям и традициям своего народа.

Словарная работа : Читек, орнамент, тюльпан, колокольчик, лист.

Материалы и оборудование : Кукла в татарской национальной одежде , читек, образец работы, силуэты читек, готовые элементы, пластилин, стеки, доски для лепки, клеенки, салфетки, иллюстрации.

Ход занятия.

-Ребята, к нам сегодня пришли гости. Давайте с ними поздороваемся. (Исэнмесез!)

-Здравствуйте, ребята! Друг на друга посмотрели, улыбнулись, п одмигнули, тихо сели.

-У нас еще один гость, вернее гостья. Кто это? (Кукла Айгуль). Давайте поздороваемся с Айгуль. (Исэнме, Айгуль). Исэнмесез, балалар!

-Посмотрите, какая Айгуль красивая. Айгуль матур? (Айгуль матур). Конечно она красивая. Она пришла в национальном костюме, какой красивый наряд у нее.

-Татарский женский национальный костюм состоит из платья, затем одевают камзол или фартук, калфак. (помните мы с вами калфак украшали). Раньше наши прабабушки и прадедушки носили такой наряд. Ребята, можно ли сейчас встретить людей в таких татарских национальных костюмах . (Да, на празднике Сабантуй.) А еще на концертах, спектаклях, в музее! В наше время и в обычные дни можно встретить мужчин в тюбетейках.

- Все расшито орнаментом, который включает элементы узора (цветы-тюльпаны, колокольчики, листья).

- В татарском орнаменте используются яркие цвета -красный, синий, зеленый, голубой, розовый, оранжевый, желтый.

-Ой, ребята, Айгуль что-то загрустила. Давайте спросим у Айгуль, что же с ней случилось?

-Айгуль, почему ты грустишь?

Рассказ куклы: Я играла на поляне и потеряла свою обувь.

-На самом деле, посмотрите-ка, ребята, Айгуль босиком. А вы знаете, как называется татарская национальная обувь?

- Обувь у татар называется ичиги или читек. Посмотрите какие красивые они, какими узорами расшиты. Это обувь - читек. Ее шили из кожи, и узоры вышивали цветными нитками, мужские ичиги шились из черной кожи. А женская обувь была многоцветной и узорной. (Дети рассматривают ичиги.) А вы знаете, что читек шьют в нашей республике в г. Арске.

-Айгуль повеселела, но она говорит, что ножки у нее замерзли. Как же нам помочь ей?

Мы своими руками сделаем читек. Я уже приготовила вам силуэты. Давайте еще раз повторим: из каких элементов составлен орнамент?

-Но перед работой разомнем пальчики.

Сегодня в нашей мастерской мы будем украшать читек. Сначала посмотрите, как располагается узор на ичигах. Узор может быть расположен и по окружности чередованием листьев и цветков. Украшать ичиги будем с помощью пластилина.

Тонкую колбаску раскатаем мы сейчас,

Вперёд – назад ладошки движутся у нас.

Приступайте! А я буду старшим дизайнером и помогу вам.

( Работа детей под звуки татарской национальной музыки.)

(В ходе работы напоминать об осанке. Спрашивать о том, какой элемент орнамента украшают.)

-У всех ли получились работы?

Итог занятия:

-Айгуль, тебе понравилась твоя обувь-читек? ( Айгуль очень они понравились и теперь она сможет часто менять обувь и быть всегда красивой, ножки мерзнуть не будут).

-О чем мы сегодня говорили на занятии? (О татарском костюме и татарском орнаменте, в татарском орнаменте используются яркие цвета, люди используют орнамент для украшения).

Мягкие и удобные кожаные носки с замком, которые не дадут замерзнуть ногам в холодное время года. Прекрасно подходят для совершения масха (обтирание носков влажными руками) во время тахарата (малого омовения).

Сертификат и скидка на обучение каждому участнику

Борынгы читек- я ңа ачыш.

Татар халкының аяк киемнәре күп төрле. Бигрәк тә моны күн аяк киеменә карата әйтергә була. Озын кунычлы күн аяк киеменең иң таралган төре — читек .

Читекне ирләр дә, хатын-кызлар да кигән, бары тик керәшен татарлары гына кимәгән. Ирләр читеге гадәттә кара күннән, йомшак табанлы итеп тегелгән. Балтыры матур торсын очен, аны чолгау бәйләп кигәннәр. Урамга чыкканда читек өстеннән күн кәвеш (ката) яки резин калуш кигәннәр. Бу төр читекне намаз яки мәсех читеге дип атыйлар. Чыннан да, биш вакыт намазын калдырмый торган мөселманнар өчен йомшак табанлы читекләр бик җайлы.

Хатын-кызлар арасында каты табанлы читекләр дә киң таралган була. Яшь хатыннар һәм буй җиткән кызлар күбрәк биек үкчәле каюлы читекләр кияргә яратканнар. XX йөз башларында шәһәр хатын-кызлары арасында озын балтырлы, каюлы ботинкалар да очрый.

Татар халкы чуар, ачык төсләр яраткан, шуңа да читекләрнең бизәлеше дә үзенчәлекле. Аларда үсемлек орнаменты өстенлек итә.

Элек-электән читек тегү белән бары хатын-кызлар гына шөгыльләнгән. Балаларын йокларга яткырып, алар ай яктысында чигә торган булганнар. Кызлар ясаган читекләр нечкәрәк, нәфисрәк була, чөнки аларның куллары сизгер, ә ир-атлар исә үкчә, читек аслары ясаганнар.

Читекләр берәмтекләп, фәкать кул белән генә тегелә. Шуңа да аның хезмәте авыр, күп вакыт таләп итә. Орнамент ясарга гына да 20-24 сәгать вакыт китә. Ә бер пар читекне тулысынча ясап бетерү өчен бер атна вакыт кирәк икән.
Иң башта күнне дөрес итеп сайларга кирәк. Техниканың төп үзенчәлеге бизәлгәнлек булганлыктан, сыгылмалы, артык каты булмаган йомшак күнне сайларга кирәк. Гадәттә мөгезле эре терлек һәм кәҗә тиресеннән эшләнгән 0,9-1,1 мм калынлыктагы күн кулланыла. Кәҗә тиресеннән эшләнгәнен сәхтиян күн диләр (атаклы сәхтиян читекләрнең исеме шуннан килеп чыккан да инде). Алга таба детальләрне бизәк калыплары буенча, соңрак детальләре төгәлрәк тоташсын өчен, эчке ягында 10-20 мм ераклыкта киртекләр ясый-ясый, кисәләр. Детальләр калыпка тискәре яклары белән каеш ярдәмендә беркетелеп куела. Без ярдәмендә беренче детальне кырыеннан 1-1,5 мм ераклыкта тишәләр. Эш барышында гел шундый ераклыкны сакларга кирәк. Безне чак кына өскә юнәлтеп, нык басып этеп кертәләр. Чигү җебен өч кат энәгә урыйлар. Аннары безне артка тартып чыгаралар һәм икенче детальне тишәләр. Безне тагын артка тартып чыгаралар һәм каю җебе ясаган элмәккә тупчу энәсен кертәләр. Җепне төенгә кадәр тарталар. Безне чыгаралар һәм җөйне тарттырып куялар .

Читек, нигездә, өч төстән тора. Шуның берсе төп төс булса, калган икесе бизәк өчен икән. Күнне салават күперенең барлык төсләренә диярлек маналар, аннары, бизәк төшергәндә, трафаретка салып кисәләр . Барлык эшләр беткәч кенә аяк киеме агач станокта тулысынча җыела. Читек ул мозаика сыман. Аның һәр детале аерым тора. Күн кисәкләреннән ясалган бизәкләрне мозаика тәртибендә урнаштырып, ефәк, кайвакыт алтын һәм көмеш җепләр белән тоташтырып тегәләр. Шуңа да тоташтыру эшләрен бик җентекләп эшләргә кирәк. Бер ялгыш та аяк киемен боза. Мозаика бизәге нигезендә өч икеяфраклык, пальметкалар, розеткалар; йөрәк, дулкын, атлама; лаләсыман, мөгезсыман, болытсыман сурәтләр ята. Мозаикада күптөрле вариантларда кыңгырау чәчәк, тюльпан ( лалә) кулланыла. Бизәкләргә кәкре сызыклык, формаларның йомыклыгы һәм бер форманың икенчесенең эченә кертелүе , контурларны бөтерелгән төсле җепләрдән ачык итеп кабартып күрсәтү хас.

Бизәкләп эшләнгән күн читекләрнең башы Алтайга, безнең эрага кадәр V-VI гасырларга ук барып тоташа. Безнең ата-бабаларыбыз әллә кайчан ук күнне эшкәртеп аңа сәнгать итеп караган була. Бездә, татарларда XVIII-XIX гасырларда һәм бүгенге көндә дә каюлы күн горурлыгыбыз булып тора. Бу техника бер генә милләттә дә, бер генә илдә дә очрамый. Бу – безнең ата-бабаларыбыз уйлап тапкан, гаҗәп рациональ, гаҗәп нечкә һәм гүзәл технология ул.

Борын- борын заманнарда безнең әби-бабаларыбыз менә шундый читекләрне, шулай ук кәвешләрне,чүәкләрне, башмакларны бик яратып кигәннәр. Алтын куллы осталарыбызның каймалап, чәмчәләп теккән затлы сыйфатлы читекләре башка халыклар арасында да зур дан казанган. Шушы читекләр һәр гаиләдә әби- бабайлардан буыннан- буынга күчеп гасырлар аша безгә килеп җиткән.

985 елда бер вакыйга була. Руслар Болгар иленә яу белән килә. Сугыш барышында болгарлар җиңелә башлый. Күп кенә болгар сугышчылары әсирлеккә төшә. Әмма сугышның язмышын үзгәртерлек бер хәл була. Руслар болгар сугышчыларының һәрберсендә яхшы күннән тегелгән тиекләр күреп таң кала. Ник дигәндә, русларның аякларында чабата була. Гаскәр башлыгы шунда сугышны туктатырга, болгар әсирләрен иреккә җибәрергә әмер бирә. “Бөтен гаскәренә күн итекләр кидерткән халыктан ясак түләтеп булмас, әйдәгез, үзебезгә тиң чабаталыларны эзлик”, - дигән ул. Шулай итеп, читекләр болгарларның һөнәрчелек данын тагын да арттырган).

Элек-электән килгән бу мактаулы һөнәрне Арча – милли аяк киемнәре җитештерү берләшмәсе осталары дәвам итә. Арча – бүгенге заман милли читекләрнең туган иле. Электән үк Арча яклары үзенең читекләре белән данлыклы. XIII гасырда ук бу як хатын – кызлары башта аларны үзләренә бирнәгә чиккәннәр. Соңрак чиккән читекләргә сорау зур булгач, аларны күпләп җитештерә башлаганнар. Арча читекләрен Башкортстан,Себер, Урта Азия, Идел буе шәһәрләренең иң гүзәл туташ һәм ханымнары бик яратып кигәннәр.Чиккән читекләрнең даны Көнбатыш Европа илләренә кадәр барып җиткән.Ә хәзер Арча читекләре бөтен дөньяны гизә. Берләшмә 1972 елда оештырыла. Артельләрдә тегелгән аяк киемнәре чит илләргә чыгарылган. Ул чакта читекләр алтын белән бәһәләнгән. Халкыбызның бизәкләп чигелгән сафьян читекләре башмаклары үткән гасырда ук дөнья базарында дан тоткан.

1883 елда мәсәлән, татар читекләре Парижда зур алтын медаль, 1886 нчы елда Бронза медаль белән бүләкләнгән. 1980 елда Лейпцигта үткәрелгән Халыкара ярминкәдә алтын медальгә лаек булып, Арчаны бөтен дөньяга таныткан.

Бүгенге көндә читек серләрен белүчеләребез олыгаеп бара, ә бу кәсепне югалтырга ярамый. Безнең арабызда милли җанлы кешеләребез булганда милли киемнәребез юкка чыкмас. Үзебездәге татарларга, милләтебезгә кирәк! Аяк киеме буларак кына түгел, һөнәр буларак, күңел бизәкләре, халык җәүһәрләре буларак кирәк!

Хәзер читекләрне сәхнә түрендә генә түгел, Казан урамнарында да күреп була. Аларны халыкчан, шул ук вакытта бик затлы, башкалардан үзгә булганы өчен үз итәләр. Бәясе бизәлешеннән тора. Уртача 6-10 мең сум тирәсе. Үкчәле читекләр дә бар, ләкин үкчәләре өч сантиметрдан да артмый. Бу үкчә матур гына түгел, бозлавык вакытта таеп егылулардан да саклый икән.

Гасырлар буена яшәп, әле бүген дә катлаулы кул хезмәтен таләп иткән процесс шундый инде ул. Илдар Гамир улы әйтүенчә, читек – бик җылы аяк киеме. Аның үзендә җылыта торган махсус аслык булмаса да, ике яктан – тыштан һәм эчтән – куелган күн җылыны саклаячак һәм аякларга рәхәтлек бирәчәк. Аслык өчен гадәттә күн фабрикаларында ук чыгарыла торган махсус аслык тукымасы кулланыла.

Чыннан да, безгә мирас итеп күчкән матурлыкны игътибарсыз калдырып булмый. Бизәкле читекләр үз данын беркайчан да югалтмаячак – моны яшь буын вәгъдә итеп кала.

Проще говоря, NFT представляет собой владение любым активом — цифровым или физическим.

Формулировка NON-FUNGIBLE указывает на то, что нет двух одинаковых NFT, в отличие, скажем, от доллара США, который эквивалентен любому другому доллару США.

Это делает каждый невзаимозаменяемый токен уникальным.

NFT настолько ценны, насколько их делает рынок. Учетные данные о праве собственности на NFT хранятся в блокчейнах. Таким образом, оно не может быть изменено.

Например, если вы владеете NFT, который представляет собой участок земли, это означает, что никто не может изменить путем взлома. Вы можете продать земельный участок, но даже эта сделка всегда будет доступна для публичной проверки.

Как создать NFT?

Первый шаг — выбрать блокчейн для размещения вашего NFT.

Каждый блокчейн имеет свои наборы протоколов, поддерживаемые кошельки и рынок для NFT.

Существует множество блокчейнов, таких как Ethereum, Free TON, Polkadot, Cosmos и т. д.

В настоящее время Ethereum является самым мощным и популярным из всех.

Итак, я объясню простой способ, как создать NFT на блокчейне Ethereum и сделать его доступным для покупки.

№1. Создание кошелька Ethereum

Кошелек — это ваше личное пространство, где вы храните свои вещи (валюты, токены, NFT и т.д.), связанные с блокчейном.

Существует множество доступных вариантов создания кошелька Ethereum.

Я покажу на примере Metamask (сам использую его) - это "горячий" кошелек для хранения вашей крипты.

И самый быстрый способ начать работу — скачать Metamask как расширение для браузера.

Итак, устанавливаем расширение для браузера и проходим процесс регистрации.

№2. Minting (размещение) NFT

Точно так же, как вы выбрали Ethereum среди различных блокчейнов, теперь вы должны выбрать платформу для создания и продажи своего первого NFT.

Лучшими вариантами для рынка NFT являются Opensea, Mintable, Nifty Gateway, Rarible, Mintbase и т. д.

Я покажу на примере рынка Mintable.

Сначала откройте торговую площадку Mintable и нажмите Sign up или Create Account

Привязка вашего кошелька

Теперь войдите в систему и нажмите Connect Wallet.

Откроется всплывающее окно, для подтверждения подключения кошелька Metamask. Этот шаг будет возможен только после регистрации на Metamask и включения его в качестве расширения для браузера. Нажмите Next или Подтвердить и подтвердите все всплывающие окна, чтобы завершить процесс связывания.

Mint процесс (процесс размещения)

Теперь мы начнем собственно процесс под названием Minting (размещение). Выберите Mint an item.

Щелкните Create a new item.

Затем выберите Advanced в верхней левой кнопке. С этой опцией у вас могут быть как безгазовые (без комиссии), так и традиционные варианты размещения вашей NFT.

Транзакции без газа (без комиссии) бесплатны, но ваш NFT пока не будет отображаться в вашем кошельке. Вместо этого они будут храниться на Ethereum — что-то вроде скрытого режима — до продажи (передачи).

После перевода, его история будет отображаться в вашем кошельке, где вы являетесь первоначальным создателем.

Интересно, что вы будете платить более высокую комиссию за транзакцию (5%) с безгазовым, чем если бы вы использовали традиционный способ (2,5%).

Но при традиционном методе вы платите комиссию за транзакцию заранее, чтобы показать ее в своем кошельке, даже если ваш NFT находится в блокчейне без каких-либо продаж навсегда.

Итак, выберите Gasless, если размещаете NFT токен в первый раз.

Но если вы профессиональный художник, вам подойдет традиционный вариант.

Итак, следующий шаг — залистить картинку. Введите заголовок листинга , подзаголовок листинга , загрузите файл, введите описание , зафиксируйте цену, установите метод продажи ( фиксированный , аукцион и аукцион с покупкой сейчас ) и нажмите LIST THIS ITEM .

Подтвердит операцию, нажав Proceed на следующем экране.

Нажмите Sign во всплывающем окне Метамаска.

И все! Вы создали и разместили свой собственный NFT.

Как работают NFT?

NFT управляются с помощью стандарта токенов ERC-721. Это набор протоколов, которые управляют учетными данными владельца NFT, чтобы избежать дублирования.

Это гарантирует уникальный идентификатор и метаданные для каждого NFT токена, даже если они создались из одного и того же смарт-контракта.

В двух словах, смарт-контракты — это кошельки Ethereum, управляемые кодом. Как и в случае с обычным кошельком, каждая транзакция с ними неизменна и прозрачна.

Для простой аналогии предположим, что смарт-контракты являются вашими партнерами в компьютерной игре, такой как Counter-Strike или шахматы. Они могут играть с вами (или против вас), но не могут играть сами по себе.

Поэтому, когда вы создаете невзаимозаменяемый токен, создается уникальный идентификатор и метаданные. Это помогает аутентифицировать оригинальный NFT и его создателя.

Что касается торговой площадки Mintable NFT, вы можете найти метаданные для каждого элемента, просто прокрутив страницу элемента вниз.

Например, у NFT, который я только что создал, есть следующие метаданные:

Он четко показывает оригинального создателя и идентификатор токена.

Итак, допустим, я передаю (продаю) токен вам. Затем он будет у вас в кошельке, а идентификатор токена подтвердит его подлинность как оригинала. Любая копия, созданная мошенниками, будет иметь другой идентификатор, идентифицирующий мошенничество.

Однако, если автор — мошенник, вы можете найти копии любого конкретного произведения искусства в других блокчейнах. Но законный автор будет придерживаться одного блокчейна или, по крайней мере, не будет продавать один и тот же NFT на разных блокчейнах.

Заключение

Вы можете применять NFT везде, где присутствует принцип уникальности, будь то искусство, юридические документы, удостоверения личности или любой фирменный продукт.

Это помогает распознать оригиналы и положить конец подделкам.

Кстати , если вы серьезный автор и художник, готовый заплатить за создание и размещение NFT на серьезных торговых площадках, то попробуйте площадку Opensea. В настоящее время это крупнейший рынок NFT.

Цель: Познакомить обучающихся с орнаментом татарского национального костюма, правильно рисовать орнамент на татарской национальной обуви читек.

Задачи:

Образовательная: беседовать с учениками о нашей Республике, о татарских национальных костюмах; научить иллюстрировать татарскую национальную обувь – читек; учить школьников правильно располагать на альбомном листе рисунок, приемам работы с простым и цветными карандашами; формировать у учащихся умение свободно рисовать и раскрашивать карандашами не вращая при этом лист бумаги.

Воспитательная: воспитывать интерес к изобразительному искусству.

Коррекционно-развивающая: развивать творческое мышление глазомер, наблюдательность, зрительную память, образное мышление, воображение, фантазию, внимание, волю, усидчивость.

Воспитательная: воспитывать интерес к изобразительному искусству.

Тип урока: изучение нового материала.

Оборудование: презентация по теме, поэтапный план выполнения рисунка, шаблоны в виде сапога, простые карандаши, цветные карандаши, альбом, альбом для рисования, ластик, точилка.

- словесные – беседа, диалог, объяснение, рассказ, показ;

- наглядные – демонстрация инвентаря, иллюстрации;

- практические – сравнение изображаемого предмета с фигурой, рисование по образцу.

Читайте также: